DEVLET ARŞİVLERİNDEN:- (OSMANLI DÖNEMİ)
KUŞADASI’NDA GÜVENLİK ve ASAYİŞ SORUNLARI KAYITLARI
 |
| Foto: Abdulhamid Arşivi'nden-Aydın'da bazı mahkumlar- detay bilgileri yazı sonuna eklenmiştir |
Derleyen: Ahmet ALTUNSOY
|
4
|
|
Tarih: 1206 (Hicrî) : (1791)
|
Dosya No: 187
|
Gomlek No: 8857
|
Fon Kodu: HAT (1)
|
|
Ebubekir
namında biri rikaba takdim eylediği arzıhalde Kuşadası kazasında Kuyumcu
köyünde İlyasoğlu'nun Bölükbaşısı Tireli Zeybek İmamoğlu Ali ve Kara
Mustafa ve Sarac Hasan'ın göya çok deve ve emval ve eşyasını gasb ve yağma
eylediklerini iddia eylemişsede, celbolunan Ebubekir'in deli olduğu ve
istidasının tezvirden ibaret bulunduğu anlaşılarak vilâyetine gönderildiği
hakkında.
|
|
|
11
|
|
Tarih: 1236 (Hicrî) : (1820)
|
Dosya No: 285
|
Gomlek No: 17123
|
Fon Kodu: HAT
|
|
Sisam'dan
eşkıya tekneleri Çanlı köyüne tasallut eylediklerinden, Kuşadası Muhafızlığı
hakkında.
|
|
|
16
|
|
Tarih: 1239 (Hicrî) : (1823)
|
Dosya No: 507
|
Gomlek No: 24924
|
Fon Kodu: HAT
|
|
Hayvan
sirkat eden Sisamlı Karakalpak nam zimminin katl ve idam ve sirkat ettiği
hayvanatın eshabına teslim olunduğuna dair Sığla Mütesellimi ve Kuşadası Muhafızı
İlyas Ağa'dan.
|
|
|
26
|
|
Tarih: 1241 (Hicrî): (1825)
|
Dosya No: 638
|
Gomlek No: 31442
|
Fon Kodu: HAT
|
|
Sisam
Adası eşkıyasından bir kaç kişi Çeklidağ tarafında karaya çıkarak etrafı
yağma fikrile giderlerken muhafızlara tesadüf ederek beş tanesi idam olunduğu
ve tekrar çıkan başka bir çete ile müsademe olunarak daha iki kelle alınıp
kelleler İstanbul'a irsal kılındığı hakkında Kuşadası Muhafızı İlyas bin
Ahmed mührile.
|
|
|
29
|
|
Tarih: 05/L /1260 (Hicrî)
(17.10.1844)
|
Dosya No: 7
|
Gomlek No: 26
|
Fon Kodu: HR.MKT. (2)
|
|
Sisam
Adası reayasından Peter, Hil, Monakobol ve Dimitri'nin muhasebelerinin
görülebilmesi için Kuşadası'na kaçan Dimitri'nin gönderilmesi
|
|
|
39
|
|
Tarih: 16/M /1267 (Hicrî)
(21.11.1850)
|
Dosya No: 35
|
Gomlek No: 1
|
Fon Kodu: A.}MKT.MVL. (3)
|
|
Çeşitli
uygunsuz hareketlerde bulunan Sakızlı Kostanti'nin Kuşadası'na sürgün
edilmesi.
|
|
|
50
|
|
Tarih: 13/N /1269 (Hicrî)
(21.06.1853)
|
Dosya No: 63
|
Gomlek No: 83
|
Fon Kodu: A.}MKT.MVL.
|
|
Balat
Kazasında zuhur eden hırsızlardan idam edilenlerin durumlarının tahkiki ile
Çeşme ve Kuşadası taraflarında yol kesicilik yaparken yakalanan Lefter'in
muhakemesi
|
|
|
74
|
|
Tarih: 30/Ra/1276 (Hicrî)
(28.10.1859)
|
Dosya No: 373
|
Gomlek No: 100
|
Fon Kodu: A.}MKT.UM.. (4)
|
|
Eşkıyadan
Denizlili Ulvi ile Kuşadası'nda posta soyacakları duyulan Hırvatlar'ın
üstüne asker gönderildiği.
|
|
|
77
|
|
Tarih: 01/Za/1276 (Hicrî)
(22.05.1860)
|
Dosya No: 406
|
Gomlek No: 35
|
Fon Kodu: A.}MKT.UM..
|
|
Eşkıya'nın
Kuşadası civarında bir Hristiyan köyünü basarak eşya ve para gasb ettiği.
|
|
|
97
|
|
Tarih: 19/Ca/1279 (Hicrî)
(11.11.1862)
|
Dosya No: 246
|
Gomlek No: 34
|
Fon Kodu: A.}MKT.MHM. (5)
|
|
Kuşadası'na
bağlı Balatabad kazasının Boran karyesinde asayişi ihlal eden gayr-i müslim
eşkiyanın cezalandırılması.
|
|
|
98
|
|
Tarih: 03/C /1279 (Hicrî)
(25.11.1862)
|
Dosya No: 247
|
Gomlek No: 83
|
Fon Kodu: A.}MKT.MHM.
|
|
Tasvir-i
Efkar Gazetesi'nde yayınlanan Kuşadası'nın Yoran Köyü'nde fesad bir
cemiyyet kurulduğu haberinin asılsız olduğu.
|
|
|
99
|
|
Tarih: 25/B /1279 (Hicrî)
(15.01.1863)
|
Dosya No: 253
|
Gomlek No: 8
|
Fon Kodu: A.}MKT.MHM.
|
|
Kuşadası'na
bağlı Boran karyesinde zuhur eden Rum eşkiyasının cemiyet kurduğuna dair
Tasvir-i Efkar'da çıkan yalan haberin, ne maksatla yazıldığının tahkik
edilmesi.
|
|
|
126
|
|
Tarih: 11/N /1327 (Hicrî)
(26.09.1909)
|
Dosya No: 2/-3
|
Gomlek No: 15
|
Fon Kodu: DH.MUİ. (6)
|
|
Çakırcalı'ya
karşı Aydın'daki Hacı Ali Paşazade Sadık Bey ile Kuşadası'ndaki Hacı
Mahmudzade Hasan Bey'in görevlendirilmeleri.
|
|
(1) Hatt-ı Hümayûn Tasnifi
Fon Kodu: HAT
Hatt-ı
Hümayûn; umumiyetle padişahların el yazılarına verilen isim olup, padişahların
yazılı emirleri anlamında kullanılmaktadır. Hatt-ı hümayûnlar sadrazamların
tahrirî olarak ve kısaca arzettikleri meseleler dolayısıyla telhis denilen
kâğıdan üzerine yazıldığı gibi, doğrudan doğruya da sâdır olurdu. Bu ikincisine
beyaz üzerine hatt-ı hümayûn denirdi. III. Murad devrine kadar padişahlar
nadiren ve pek mahdut meseleler dolayısıyla yazılı emirler verirlerken, bu
padişahla beraber hatt-ı hümayûnlar çoğalmıştır.
Osmanlı
Arşivi'nin en önemli tasniflerinden biri olan Hatt-ı Hümayûn Tasnifi belgeleri,
Amedî Kalemi'nin evrakı olan hatt-ı hümayûnların toplanmasından meydana
gelmiştir.
(2) Hariciye Nezareti Mektubî Kalemi
Belgeleri
Fon Kodu: HR.MKT.
1251
(1835) yılında Reisülküttablık'ın yerine kurulan Hariciye Nezareti 1295 yılına
kadar Bâb-ı Âlî'nin içinde yer almış ve Sadaret'le iç içe vazife icra etmiştir.
Bu yıldan sonra bütün kurum ve kuruluşlarıyla müstakil bir hal almıştır.
Mektubî
Kalemi nezaretin gerek İstanbul'daki diğer nezaret ve dairelerle gerekse
taşradaki kurum ve kuruluşlarla olan yazışmalarını sağlayan önemli bir
kalemdir. Taşra yazışmaları valilik, mutasarrıflık, kaymakamlık ve diğer idarî
kuruluşlarla sefâret-i seniyye, şehbenderlikler ve nezaretin İstanbul dışındaki
görevlileriyle yaptığı yazışmalardan oluşmaktadır.
(3) (Sadaret
Mektubî Kalemi Meclis-i Vâlâ Yazışmalarına Ait Belgeler
Fon Kodu: A.}MKT.MVL.
Meclis-i
Vâlâ tarafından Sadaret'e takdim edilen mazbatalar, Sadaret adına Meclis-i Vâlâ
tarafından çeşitli makamlara yazılan tahrirât ile tezkire-i sâmiler ve Sadaret
ile Meclis-i Vâlâ arasındaki yazışmaları muhtevîdir.)
(4) Sadaret Mektubî Kalemi Umum Vilayet
Yazışmalarına Ait Belgeler
Fon Kodu: A.}MKT.UM..
Sadaret
ile vilayetler arasındaki yazışmaları ihtiva etmektedir. H. 1266 yılında defter
sistemindeki vilayet-nezaret ayrımına binâen teşkil olunmuştur.
(5) Sadaret Mühimme Kalemi Evrakı
Fon Kodu: A.}MKT.MHM
Mühimme
Defterleri
Divân-ı
Hümayûn toplantılarında müzâkere edilen dahilî ve haricî meselelere ait siyasî,
askerî, içtimaî ve iktisadî önemli kararların kaydedildiği bu defterlere
"Mühimme Defterleri" adı verilmiştir. Osmanlı Arşivi'nde H. 961-1333
/M.1553-1915 tarihleri arasında tutulmuş 419 adet Mühimme Defteri mevcuttur.
XVI.
yüzyılın ortalarından XX. yüzyılın ilk yıllarına ulaşan bir dönem içinde, küçük
zaman bölümleri hariç ortalama 350 yıllık zaman dilimi itibarıyla, hiçbir doğu
ve batı devletinde bulunmayan kültür ve tarih zenginliğini ihtiva eden Mühimme
Defterleri, Osmanlı Arşivi defter serîleri içinde şüphesiz önemli yer tutar.
Ana konularını; devleti ilgilendiren siyasî, iktisadî, kültürel, sosyal ve harp
tarihine dair üst düzey kararlar teşkil eder.
(6) Dahiliye Nezareti Muhaberât-ı Umumiye
İdaresi Belgeleri
Fon Kodu: DH.MUİ.
Dahiliye
Nezareti Mektubî Kalemi, nezaretin kendi teşkilatı içindeki yazışmalarıyla
diğer daireler, vilayetler ve nezaretlerle ilgili yazışmaları yapardı. Mektubî
Kalemi, H. 1327 /M. 1909 tarihinde idarî sistemde yapılan değişiklik sonunda
yerini Muhaberât-ı Umumiye Dairesi'ne bırakmış ve bu tarihten sonra Mektubî
Kalemi'nin görevini bu daire yüklenmiştir.
Dahiliye
Nezareti Evrak Odası'nda tutulan ve gelen-giden evrakın kayıtlarının tutulduğu
kayıt defterlerinde Rumî Ağustos 1325 tarihinden başlayarak 25.944 umum
numarasına kadar olan vesikalar Muhaberât-ı Umumiye ismiyle tasnif edilmiştir.
Rumi Eylül 1326 (Hicrî 1328) tarihinden itibaren ise bu daire; İdare, Siyasî,
Hukuk ve Mütenevvia olarak dört şubeye ayrılmıştır. Bunlar defterlerde ve
müsvedde belgelerinden rumuzlarla Siyasî (Sin), İdarî (Elif), Hukuk (Ha) ve
Mütenevvia ise (Mim) ile gösterilmiştir. Bu belgeler Muhaberât-ı Umumiye
Dairesi Evrakı ile aynı özellikleri göstermekte olup konularına göre
ayrılmıştır. Bu evrakın müsvedde belgelerinde de Muhaberât-ı Umumiye Dairesi
anteti vardır. Fakat bu dört şubenin tasnifi ayrı olarak yapılmış ve
katalogları hazırlanmıştır. Tasnif sırasında orijinal 112 ve 122 numaralı
dosyalar çıkmamıştır.
FOTORAF AÇIKLAMASI:
Fotoğrata yer alanlar ile ilgili ayrıntılar şöyle verilmiştir:
--Aydınlı Davi oğlu Lotan : Katil cürmünden dolayı on beş seneye mahkumdur.
-- Nazilli'nin Pazar Karyesi'nden Terzi Artin oğlu Agop : Katil cürmünden dolayı on beş seneye mahkumdur.
-- Mersinli Yorgi : Irza taadi cürmünden iki maha mahkumdur.
-- Urla Kazası'ndan Yorgi : Kalpazanlık cürmünden on seneye mahumdur.
-- Urla Kazası'ndan Luizi : Kalpazanlık cürmünden on seneye mahkumdur.
-- Kuşadasından Manuel Lago : Cerh cürmünden sekiz maha mahkumdur.
-- Kal'a-i Sultaniye'den Vasil : Şekavet cürmünden on beş seneye mahkumdur.
-- Rodoslu Bahçıvan Manuel : Eşkiyaya yataklık suçundan taht-ı muhakemedin.
-- Savalini'den Hasan : Fidye-i necat fiilinden dolayı taht-ı muhakemedin.
-- Bağlı'dan Kozalı oğlu Arif : Hataen katl cürmünden iki seneye mahkumdur.
-- Bozdoğanın Emir Karyesi'nden Molla Mehmed oğlu Mehmed : Katil cürmünden on beş seneye mahkumdur.
-- Anca Nahiyesi'nden Şükrü : Katil cürmünden on beş seneye mahkumdur.
-- Söke'nin Sarıkemer Karyesi'nden Çakmakoğlu Ahmed : Katil cürmünden didam cezasına mahkumdur.
-- Söke Kazası'ndan Ali oğlu Mustafa : Hataen katl cürmünden on beş maha mahkumdur.
-- Sökenin Batnaz Karyesi'nden Mehmed : Katil cüründen taht-i muhakemdir.
-- Ereğli'den Şerif Ali : Sirkat cürmünden bir maha mahkumdur.
-- Köşk Nahiyesi'nden Ahmed : Katil cürmünden beş seneye mahkumdur.
-- Çine Ovası'ndan Ali : İzâle-i bikr fiilinden dolayı taht-ı muhakemedin.
-- Kızılcapınardan İsmail : Sirkat fiilinden dolayı on maha mahkumdur.
Ahmed (Köşk)
Ali oğlu Mustafa (Söke)
Ali (Çine)
Aydınlı Davi oğlu Lotan.
Çakmakoğlu Ahmed (Söke, Sarıkemer)
Hasan (Savalini)
İsmail (Kızılcapınar)
Kozalı oğlu Arif (Bağlı)
Luizi (Urla)
Manuel Lago (Kuşadası)
Mehmed (Söke, Batnaz)
Mersinli Yorgi.
Molla Mehmed oğlu Mehmed (Bozdoğan, Emir)
Rodoslu Bahçıvan Manuel.
Şerif Ali (Ereğli)
Şükrü (Anca)
Terzi Artin oğlu Agop (Nazilli, Pazar)
Vasil (Kal'a-i Sultaniye)
Yorgi (Urla)
0 Yorumlar